Eerder is op deze website naar aanleiding van het verschijnen van het conceptverkiezingsprogramma betoogd dat de top van GroenLinks er alles aan lijkt te doen om te voorkomen dat er basisinkomen in Nederland komt. Inmiddels is er een congreskrant verschenen met honderden amendementen, waarvan ook een aantal om het basisinkomen wèl positief te benaderen.
Zo is er een zestal amendementen ingediend door de Denktank Basisinkomen en een ander amendement door Robin Ketelaars.
Onderstaand loop ik de drie amendementen die mij het belangrijkste lijken. Kijk eventueel zelf naar de vier andere amendementen (148, 202, 203, 346).
Onvoorwaardelijk individueel basisinkomen
Het meest vergaand is het amendement van Robin Ketelaars (nr. 200 in de congreskrant), waarin een stevig individueel basisinkomen van € 1.500 per maand wordt voorgesteld, te realiseren in een periode van 4 jaar.
De tekst van het amendement:
Levenslang geven we je recht op een basisinkomen. Dit is een bedrag dat hoog genoeg is om sociaal van rond te komen (60% van het mediane inkomen volgens de armoedegrens van de EU ongeveer 1500 euro.). Er is geen plicht tot verrichten van betaald of onbetaalde arbeid, er is geen controle op inkomen of vermogen en het is een individuele toelage onafhankelijk van gezinssamenstelling. Het Onvoorwaardelijke Basisinkomen wordt stapsgewijs ingevoerd binnen een termijn van 4 jaar en is (net zoals vrouwenstemrecht, afschaffen van slavernij en toekennen van AOW) een lange-termijnoplossing zonder einddatum en er zal een passende begroting worden gemaakt om het geld op deze manier te verdelen.
Er zit niet veel licht tussen dit amendement en het doel dat de Vereniging Basisinkomen na streeft!
Maar helaas ontraadt het bestuur van GroenLinks dit amendement met klem.
Basisinkomen voor iedereen
Amendement 201 van de Denktank wil eigenlijk hetzelfde, maar dan in 8 jaar. E wordt geen bedrag genoemd en het woord individueel staat niet in de tekst.
GroenLinks voert stapsgewijs -binnen acht jaar- het basisinkomen in voor iedereen. Het fiscale stelsel wordt zodanig aangepast dat mensen met inkomens rond het minimuminkomen er flink op vooruit gaan, de middeninkomens er op vooruit gaan, en mensen met inkomens hoger dan twee keer modaal erop achteruit gaan. Een onvoorwaardelijke inkomenszekerheid is de noodzakelijke basis voor een goed en effectief klimaatbeleid. Alleen vanuit economische bestaanszekerheid heeft iedereen ruimte om duurzaam te denken, leven en handelen.
In de toelichting wordt het bekende Basisinkomen 2.0 (BI20)als mogelijke uitwerking genoemd.
(Iedere volwassene vanaf 18 jaar krijgt een individueel basisinkomen van € 635 per maand, aangevuld met een vaste toeslag van € 600 per huishouden. De huurtoeslag blijft bestaan, maar de andere toeslagen en aftrekposten in de inkomenssfeer verdwijnen. Kinderbijslag blijft wel bestaan.)
Maar met de toevoeging:
Let wel: basisinkomen 2.0 is een voorbeeld! Er zijn meerdere wegen die leiden tot de invoering van het basisinkomen voor iedereen!
Een verstandige relativering. BI20 moet nog wel aangepast worden om te voldoen aan de passage in het amendement …..dat mensen met inkomens rond het minimuminkomen er flink op vooruit gaat … en dat …. de middeninkomens er op vooruit gaan….
Binnen de Vereniging Basisinkomen is negeren in BI20 van het criterium individueel omstreden. De tekst van het amendement laat gelukkig ruimte om over dit punt verder te denken.
Maar, helaas niet onverwacht, ook dit amendement ziet de leiding van GL niet zitten.
Voetinkomen in de strijd tegen de toeslagen
Zoals in mijn eerdere artikel betoogd, komt GroenLinks in het conceptprogramma met een ingewikkeld voorstel voor gezinsafhankelijke en inkomensafhankelijke verzilverbare heffingskortingen.
De Denktank is in de historie van GroenLinks gedoken en vond een voorstel van GroenLinks zelf, uit 1995 voor een soort half basisinkomen van toen 500 gulden, onder de naam Voetinkomen.
Die term is gebruikt in amendement 179:
Geïnspireerd door het idee van een basisinkomen krijgt iedereen tussen de 25 en de AOW leeftijd automatisch een maandelijks voetinkomen van € 500 uitgekeerd. Met deze inkomensaanvulling bestrijden we armoede onder werkenden en niet-werkenden, zorgen dat ook mensen met een lager inkomen in deeltijd kunnen werken en creëren we een maatschappij waar iedereen volwaardig kan meedoen op de arbeidsmarkt, maar zich ook kan ontplooien en ontwikkelen. Zorgtaken en betaald werk kunnen beter gecombineerd worden. Bij- en omscholing wordt makkelijker. Ondernemerschap wordt gestimuleerd. Zo creëren we een ontspannen samenleving. Mensen met een hoger inkomen – de hoogste 20 % inkomens – ontvangen dit bedrag niet. De regels voor verdienen vanuit een uitkeringssituatie worden verruimd.
Je kunt dit inderdaad zien als een half basisinkomen. Het is niet erg hoog en het is niet helemaal inkomensafhankelijk omdat de 20 % meest verdienenden uitgesloten zijn. Maar het is wel individueel.
Vermoedelijk ontsnappen de middeninkomens niet helemaal aan de armoedeval.
Dit voorstel moet wel aanknopingspunten kunnen bieden om met het idee van Steven van Weyenberg van D66 samen een begin te maken met een klein basisinkomen via het mechanisme van de negatieve inkomstenbelasting.
Helaas ziet de leiding van GroenLinks ook niks in dit amendement.
In plaats daarvan stellen ze wel via amendement 180 een kleine verbetering voor door de inkomens van uitkeringsgerechtigden een beetje aan te vullen. Maar dan op zodanige wijze dat ook voor deze mensen de armoedeval in stand blijft.
Congres 19 december
19 december vindt het GroenLinks congres digitaal plaats.
Vooraf organiseert het partijbestuur op 17 december voor GL-leden een gespreksavond via Zoom over een aantal van de genoemde amendementen.
Te hopen is dat de leden van GroenLinks, zoals tot nu toe vaker gegaan is, zich meer positief bewegen naar het basisinkomen dan de leiding adviseert.
Reyer Brons, december 2020
