Basisinkomen helpt om armoede te verminderen, verkleint de kloof tussen arm en rijk, heeft gunstige effecten op de woningmarkt en de arbeidsmarkt en het is nog betaalbaar ook.
“In Nederland groeien maar liefst 378.000 kinderen en jongeren op in armoede. Dat betekent dat 1 op de 9 kinderen en jongeren zich zorgen maken of er wel geld is voor eten of schoolspullen…” Zo begint de tekst op de website van de Alliantie Kinderarmoede, “die organisaties uit alle hoeken van de samenleving bij elkaar brengt om samen nieuwe, creatieve en slimme oplossingen te bedenken voor de aanpak van kinderarmoede”.
Dat lijkt me een loffelijk streven. Misschien kunnen ze de Vereniging Basisinkomen in de arm nemen. Met de slimme oplossingen van die vereniging kan kinderarmoede daadwerkelijk worden aangepakt. En niet alleen de armoede van de kinderen, maar ook die van hun ouders en andere volwassen Nederlanders.
In 10 jaar tijd is onder de kabinetten Mark Rutte, blijkens gegevens van het CBS, het aantal dak- en thuislozen gestegen van 17.000 naar 40.000 en die stijging zet zich nog voort. Alleen al de laatste 2 jaar kwamen er 10.000 bij. Hoog tijd om het tij te keren.
UBI voorkomt armoede en een kloof tussen arm en rijk
De Vereniging Basisinkomen zet zich in voor een basisinkomen. Met een Universeel Basisinkomen (UBI) kan armoede worden uitgebannen en kunnen de uit de hand gelopen welstandsverschillen worden genivelleerd.
De stellingname vóór een UBI wint steeds meer veld. Dat is op zich niet verwonderlijk als men bedenkt dat in ons land de christelijke waarden hoog in het vaandel staan. Een basisinkomen zal die waarden behoeden en het welzijn van de mensen bevorderen, zodat onze samenleving veel leed bespaard kan blijven.
Andere voordelen van een UBI
Dat met een universeel basisinkomen armoede kan worden voorkomen en dat de grote verschillen tussen arm en rijk kunnen worden teruggedrongen mag als bekend worden verondersteld. Maar er is zoveel meer:
- De stikstofcrisis bedreigt de biodiversiteit. Het Wereldnatuurfonds dringt aan op harde maatregelen. Boeren die daaronder moeten lijden wordt met een UBI meer sociale zekerheid geboden.
- Die sociale zekerheid is trouwens ook voor zzp’ers een belangrijk pluspunt.
- De situatie in de armste wijken van Nederland verslechtert in hoog tempo. Door een UBI in te voeren kan armoede worden voorkomen en het gevaar voor verdere verloedering worden bezworen.
Effecten van een UBI op de woningmarkt
Ook de effecten op de woningmarkt zullen van groot belang zijn.
- Toegenomen financiële zekerheid zal het eigen huizenbezit doen toenemen.
- Huurders zullen doorstromen naar duurdere woningen waardoor meer lage-huur woningen voor verhuur beschikbaar komen.
- Als de hoogte van het inkomen van ondergeschikt belang wordt krijgt men gelegenheid om te verhuizen naar een krimpregio met minder werkgelegenheid of lager betaald werk.
- Een UBI is individueel en onvoorwaardelijk. Mensen met een latrelatie zullen daardoor eerder gezamenlijk een huishouden gaan vormen. Het aantal bewoners per huishouden neemt dan toe, zodat er woningen vrijkomen en de woningnood zal afnemen.
Een UBI is goed voor de arbeidsmarkt
In een artikel “Arbeidsmarkt en basisinkomen” beschrijft Peter van Hoesel (voorzitter Netwerk Politiek Innovatie – NPI) vanuit een 20-tal invalshoeken de effecten die invoering van een basisinkomen zal hebben op de arbeidsmarkt.
Minder bureaucratie, stress, maatschappelijke onvrede en personeelstekorten
Maar misschien is het effect op de bureaucratie nog het meest van belang. Veel banen in het sociaal domein zullen overbodig worden, stress en maatschappelijke onvrede zullen afnemen en personeelstekorten bij politie, in de verpleging en in de zorg zullen binnen korte tijd tot het verleden behoren. Het zal zelfs mogelijk blijken om een kortere werkweek in te voeren zodat men weer kan ‘werken om te leven’ in plaats van ‘leven om te werken’.
Het hybride basisinkomen (HBI)
Voor een test in de praktijk is misschien een Hybride Basisinkomen de aangewezen weg. Het is een combinatie van het UBI met het Basisinkomen 2.0 dat door Harro Boven en Alexander de Roo (voorzitter Vereniging Basisinkomen) wordt aangeprezen. Dat laatste verstrekt 600 euro aan ieder individu, plus 600 euro aan elk huishouden. Een vergelijkbaar effect bereikt men door een UBI van 600 euro te combineren met een verhoging van de heffingskorting op energie voor huishoudens (vermindering energiebelasting) met 600 euro per maand.
Het is dan ter keuze aan de politiek om te bepalen of de huishoudens aan bepaalde criteria moeten voldoen. Besluit men dat elk huishouden die 600 euro onvoorwaardelijk ontvangt, dan kost dat weliswaar meer geld, maar het zal uiteindelijk veel rompslomp besparen. En die besparing lijkt me de versimpeling meer dan waard!
Financiering van het basisinkomen
De keuze waar het geld vandaan moet komen is natuurlijk ook aan de politiek. In de combinatie met een universeel basisinkomen zou bijvoorbeeld een vlaktaks inkomstenbelasting van 40% met een toptaks van 30% over inkomsten boven modaal kunnen worden gehanteerd. Voor verdere financiering zou de betaaltransactietaks (BTT) in aanmerking komen (zie het boek “Plan voor een gelukkige samenleving” van Bert Voorneveld). De BTT is bedacht door de Amerikaanse econoom Edgar L. Feige, de Automated Payment Transaction (APT) taks. Daarbij worden alle financiële transactie belast (dus niet alleen valuta- of beurstransacties, zoals ooit werd voor gesteld door Keynes en Tobin (bekend als Tobin taks).
In kringen van personen waar geld geen rol speelt hoort men overigens steeds vaker de verzuchting dat zij door de fiscus te laag (ja te laag!) worden aangeslagen. Uit De Gooi- en Eemlander van 23 januari 2020 citeer ik: “Een groep van 120 miljonairs en miljardairs pleit op het Wereld Economisch Forum in Davos voor hogere belastingen. In een open brief roepen ze andere superrijken op om zich in te zetten voor een eerlijker belastingstelsel in hun land.
Dat inspireerde mij nog tot het volgende simpele leenstelsel:
- Verplicht een ieder om jaarlijks een bepaald percentage van zijn of haar vermogen boven 1 miljoen euro in langdurig bruikleen af te staan aan het rijk.
- Daalt het vermogen in enig jaar beneden 1 miljoen euro, dan wordt het bruikleenbedrag met het verschil verlaagd.
- Na overlijden vervalt het totale bruikleenbedrag van dat moment aan de staat.
Is het percentage hoog genoeg, dan kan wellicht de erfenis verder onbelast blijven!
Guy Standing gaat er overigens van uit dat een basisinkomen betaalbaar is. Het is eenvoudig een kwestie van welke prioriteiten gesteld worden, aldus de Britse medeoprichter van het Basic Income Earth Network (BIEN).
En dan hebben we het nog niet eens gehad over de mogelijkheid van QE for people. het bijdrukken van euro’s door de ECB om daarmee een UBI te financieren.
Mogelijkheden om het basisinkomen te financieren zijn er dus te over!
Vervang pensioenfondsen door een Universeel Staatspensioen (USP)
Tenslotte wil ik nog pleiten voor een Universeel Staatspensioen.
In mijn stukje van 24 augustus 2018 Een nieuw pensioenstelsel vóór Prinsjesdag? noem ik de volgende voordelen:
- Het is simpel en eerlijk (transparant en rechtvaardig);
- Het bespaart bureaucratie (is dus voordelig);
- Het geldt voor alle burgers (dus ook voor ondernemers en zzp’ers);
- Er is geen fonds nodig dat beheerd moet worden (het geld kan niet geroofd worden);
- Het zaait geen tweespalt tussen jong en oud (dat moet niet kunnen);
- Het kan gekoppeld worden aan het BBP (het fluctueert dan met de welvaart).
Joop Böhm, Amersfoort, februari 2020
Afbeelding van ATDSPHOTO via Pixabay
