Is het basisinkomen de ene panacee, die alles op gaat lossen? Nee, maar het komt wel een eind in de richting. Is het belangrijk dat werken weer gaat lonen? Ja, wie kan daar tegen zijn?
Sinds 2013 is het aantal zoekvragen via google voor de term basisinkomen gestegen. Ook het draagvlak in de maatschappij is vergroot: een meerderheid in Nederland is nu voor het basisinkomen. In de achterbannen van een aantal politieke partijen zijn die meerderheden al groot. In 1981 schreef oud-fractievoorzitter van GroenLinks Bram van Oijk al het manifest ‘Van veenbrand naar Gidsland’ en onlangs schreef Kim Putters van het CPB dit in zijn boek ‘Veenbrand’: De veenbrand van armoede en problemen met arbeid en sociale zekerheid in Nederland smeult sinds de jaren ‘80, maar begint nu echt gevaarlijke vormen aan te nemen.
De WRR en de commissie Borstlap hebben hier over geadviseerd, maar gaan hun adviezen helpen of vraagt de huidige situatie om duidelijk ingrijpender veranderingen: een systeemverandering?
Op de middag ‘Toekomst zonder armoede’ werden verschillende problemen naast elkaar gelegd. De armoede treft inmiddels 1,2 miljoen Nederlanders waarvan ook veel kinderen. De armoedeval geldt voor 7 miljoen Nederlanders. De complexiteit en uit de hand gelopen bureaucratie van uitkeringen en het belastingsysteem belemmeren de originele doelstellingen ervan. De groeiende automatisering en robotisering en de aantallen werkenden met burn-out vragen om grote oplossingen.
Hoe kunnen we in Nederland de sociale zekerheid weer toegankelijk maken? Hoe kunnen we mensen weer met waardering laten doen wat nodig is: onderwijzen, zorgen, praktisch nuttige dingen doen en werken op een manier die echt loont. En hoe kunnen we in Nederland en wereldwijd de Social Development Goals halen voor 2030.
Om te bezien of basisinkomen hier een antwoord op is, is er wereldwijd onderzoek gedaan naar basisinkomenexperimenten. ‘Not everybody needs a goat’, maar de een gebruikt een cash transfer voor het kopen van zaden, de ander voor een naaimachine of voor motoren voor een broodwinning in de taxiservice. In april verschijnen de eerste uitkomsten van de lokale experimenten die in Nederland zijn gedaan naar regelarme bijstand. En ook verschijnen dan de eindresultaten van het onderzoek naar het landelijke experiment in Finland.
Prof. Keller publiceerde onlangs een artikel in Elsevier weekblad over negatieve inkomstenbelasting, de standaard toelage en de vlaktaks. Naar aanleiding van dit artikel heeft Forum voor Democratie dit model laten doorrekenen door het CPB. De resultaten werden deze middag gepresenteerd. Daarnaast heeft D66 hun plan voor ‘Basinkomen 2.0.’ voor berekening in opdracht liggen bij het SCP en het CPB. Voor de zomer verschijnen die uitkomsten.
Leden van GroenLinks, PvdA , VVD en D66 trekken vanaf nu tezamen op naar de Tweede Kamerverkiezingen. Dit gebeurt onder een heel aantal invalshoeken, waarvan hier een selectie van het hele verhaal genoemd.
GroenLinks hecht eraan dat ‘alle arbeid zichtbaar wordt en waardering krijgt; ook de onbetaalde arbeid’. En ook is ‘het mensbeeld achter het huidige systeem te cynisch geworden. Als we daarin een verandering willen organiseren, moet er een nieuw verhaal en een nieuw systeem komen.’’
De PvdA stelt dat “mensen uit moeten kunnen gaan van basiszekerheid. Dit gaat verder dan wat Borstlap en de WRR hebben geschreven. Met een basisinkomen kunnen we mensen verheffen, omdat het solidair, rechtvaardig en wederkerig is.’
De VVD ziet dat “het basisinkomen onvermijdelijk is. De menselijke waardigheid moet dringend hersteld worden. Daarnaast is de marginale lastendruk van nu onrechtvaardig. Werken zou weer moeten lonen.”
En D66 hoort steeds meer “schrijnende verhalen in de armoedezorg. Dit kan zo niet heel veel langer doorgaan. In het Basisinkomen 2.0.- model van D66 mogen mensen onder tweemaal modaal er niet op achteruit gaan..
De wijziging naar een basisinkomen zal groot zijn, maar hij kan er komen binnen 8 jaar. Want als mensen minder risico in hun leven ervaren zullen ze ondernemender durven worden. En parttimers kunnen door het wegvallen van de armoedeval meer gaan werken en een heel aantal gaan dat vast ook doen”.
Is het basisinkomen de ene panacee, die alles op gaat lossen? Nee, maar het komt wel een eind in de richting. Is het belangrijk dat werken weer gaat lonen? Ja, wie kan daar tegen zijn? Wereldwijd steunen 11 Nobelprijswinnaars van de laatste jaren het idee van basisinkomen waaronder de Nobelprijswinnaars voor de economie van het afgelopen jaar. Het huidige systeem heeft in ieder geval de grens van haar eigen houdbaarheid bereikt.
Carin Hereijgers, februari 2020
Zie ook deze reacties in de media:
- FD: Toeslagenaffaire is ‘zegen’ voor voorstanders basisinkomen
- AD: Forum kijkt naar afschaffen AOW en soort basisinkomen voor iedereen
- FvD/RI: Hoe ons belastingstelsel te vereenvoudigen
Volg de verder ontwikkelingen via onze pagina Politiek en Basisinkomen.
Voor nader contact: voorzitter vereniging basisinkomen, Alexander de Roo, tel 06 26436488
De voordrachten en de discussie gedurende de bijeenkomst zijn ook video te volgen:
- Video Rutger Bregman vooraf: Toekomst zonder armoede? Gratis geld voor iedereen!
- Opening door Alexander de Roo
- Hilde Latour over Basisinkomen en de Social Development Goals 2030
- Professor Wouter Keller over standaardtoelagen en een verzilverbare heffingskorting
- Lied over geld door Cato Fluitsma
- Debat Harro van Boven en Frank Vanden Broucke
- Voordrachten en debat met sprekers van GL, PvdA, VVD en D66
De gehele playlist is te zien op ons youtubekanaal (abonneer je!) en hieronder:
