Wat is er aan de hand. Volgens de Cliëntenraad zijn de afgelopen jaren honderden vrijwilligers in financiële problemen gekomen doordat ze volgens de uitkerende instantie en de belasting een te hoge vrijwilligersvergoeding ontvingen. Ongeveer 2 procent van de vrijwilligers in Nederland krijgt een dergelijke vergoeding. Die mag in 2023 per uur maximaal 5 euro zijn als je ouder bent dan 21 jaar, daaronder is dit maximaal 2,75 per uur. Maandelijks mag je maximaal 190 euro belastingvrij en zonder korting op je uitkering krijgen. Voor het hele jaar is dit momenteel maximaal 1.900 euro
Fiscale regels
Maar, pas op. Als je als vrijwilliger nog iets extra’s ontvangt en dat is bekend bij de belasting, dan verdwaal je in het woud van fiscale regels. Want dan heb je het grensbedrag van de fiscale vrijwilligersregeling overschreden. Bijvoorbeeld doordat de vrijwilligersvergoeding en onkosten, zoals reiskosten, bij elkaar opgeteld worden door de belastingdienst en de uitkeringsfabriek. Terwijl reiskosten mijns inziens niets te maken hebben met een vrijwilligersvergoeding, want je geeft geld uit voor je reis en krijgt datzelfde bedrag weer terug. Dat zijn helemaal geen inkomsten. Kom je echter door die optelling boven het maximumbedrag van 1.900 euro (vorig jaar was dat 1.800) dan moet je inkomstenbelasting betalen over het totale bedrag van je vergoeding. Dus niet alleen, wat ik dan logisch zou vinden, over de euro’s die je extra hebt ontvangen. En als uitkeringsgerechtigde mag je vervolgens geld terug betalen van je toch al karige uitkering aan de gemeente. Ook als je slechts 1 euro per jaar ‘te veel’ hebt ontvangen. Want dat staat in de participatiewet, die meer kapot maakt dan heelt.
Ik denk dan: ‘waarom niet het bedrag boven het maximum korten?’
Lage waardering
Het Nibud de berekende de financiële gevolgen als je er een euro boven zit. Met een bijstandsuitkering kost je dat een jaar lang maximaal 150 euro per maand. Mensen met een WW-uitkering verliezen op deze manier 133 euro; personen met een minimuminkomen tot 127 euro. Deze fiscale- en uitkeringsregels kunnen volgens de Landelijke Cliëntenraad een reden zijn om dan toch maar niet actief te worden of alsnog te stoppen met vrijwilligerswerk. Financiële problemen geven veel stress en het belemmert mensen om mee te doen in de samenleving. Gevolg: hoe iemand ‘gestraft’ wordt voor zijn of haar inzet straalt een lage waardering uit om zich in te zetten als vrijwilliger. Een kwetsbare groep wordt eigenlijk buiten de maatschappij gezet, zegt de Cliëntenraad.
Schuldencircuit
Zoals ik al eerder aangaf. De Participatiewet deugt niet. Die gaat uit van wantrouwen, zelfs als je je inzet voor de samenleving. Je zou er als uitkeringsgerechtigde eens iets beter van worden!
Daarom is alles dichtgetimmerd vol regels, geboden en verboden. En o wee als je ergens vanaf wijkt. Dan is de straf groter dan wanneer je met een stel maten de inrichting en het personeel van de Jumbo molt en molesteert. Want als je geen buffer hebt en je moet door onzinnige regelgeving bijna tweeduizend euro terugbetalen en er ook nog eens belasting over betalen. 
Dan kom je in de vicieuze cirkel van onbetaalde facturen, boetes, incassokosten, en ten slotte zit je gevangen in het schuldencircuit, wat voor veel ondernemers en bureaus een heus verdienmodel is waar miljarden in omgaan. Daar krabbel je maar moeizaam of nooit weer uit.
Invoering Basisinkomen
Mijn advies: sowieso altijd je klantmanager/trajectbegeleider bij de gemeentelijke dienst Werk en Inkomen inlichten dat je vrijwilligerswerk doet of gaat doen en zwart op wit krijgen, mail of brief, wat je dit jaar maximaal aan vergoeding mag ontvangen om een strafkorting te voorkomen. En blijf, ook al krijg je reiskosten en dergelijke, onder de max van 1.900 euro (2023.) Scheelt je heel wat gedoe.
Wat nog meer gedoe scheelt is de afschaffing van de Participatiewet of een ingrijpende hervorming ervan. Maar, nog veel beter is de invoering van het Basisinkomen zodat iedereen, zoals voormalig hoogleraar Humane Economie Arjo Klamer eens opmerkte toen ik hem interviewde, ‘zijn ding kan doen’. Dat zal de wereld een stuk mooier maken.
Bert Vos, januari 2023
Bronnen:
