Tien jaar geleden was het idee basisinkomen geheel verdwenen van het politieke toneel in Nederland. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2012 stond het in geen enkel programma van partijen die zetels in de Tweede Kamer veroverden. Hoe anders is de situatie 10 jaar later.
Inmiddels willen VOLT, D66 en PvdD basisinkomen realiseren. In het GroenLinks programma staat expliciet de opdracht om het over acht jaar voor elkaar te krijgen. Het PvdA programma spreekt enkel over experimenten met basisinkomen op lokaal niveau, maar in het kader van de stevige politieke vrijage tussen GroenLinks en PvdA zei PvdA partijleider Atje Kuiken onlangs dat het basisinkomen geen struikelblok zal vormen in deze steeds nauwere samenwerking.[1]
D66 en CU profileerden zich in de verkiezingen met het willen afschaffen van alle toeslagen en vervangen door een systeem van negatieve inkomstenbelasting van rond de € 300 per volwassene per maand. Zij brachten dit ook in bij de kabinetsonderhandelingen. Dat resulteerde in de volgende teksten in het regeerakkoord Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst:
- We hebben de ambitie om de toeslagen af te schaffen, zodat mensen niet meer verdwalen in ingewikkelde regelingen of te maken krijgen met hoge terugvorderingen. We zetten hiervoor deze kabinetsperiode de eerste stappen. We hebben daarnaast de ambitie het belastingstelsel te vereenvoudigen en te hervormen en zetten ook daartoe de eerste stappen.
- We maken werken lonender en verkleinen de armoedeval.
- We verruimen de bijverdiengrenzen in de Participatiewet.
Het is afwachten wat het kabinet Rutte IV (VVD, D66, CDA, CU) precies gaat voorstellen, maar het idee van het basisinkomen heeft kleine wortels geschoten in de Nederlandse politiek.[2]
Alexander de Roo
Reyer Brons
maart 2023
De nota Twee tussenstappen naar volledig basisinkomen: een burgerbijslag en een burgerinkomen (16 blz. PDF) is in te zien en te downloaden.
Bovenstaande tekst is gebaseerd op het laatste hoofdstuk van de nota.
Het voorwoord is eerder geplaatst, evenals het inleidende hoofdstuk 1, hoofdstuk 2 over de burgerbijslag, hoofdstuk 3 over het burgerinkomen, de hoofdlijnen van de financiering (punt 4.1), Financiering burgerbijslag en woontoeslag (punt 4.2), Financiering burgerinkomen (punt 4.3) en hoofdstuk 5 Uitvoeringsaspecten burgerbijslag, woontoeslag en burgerinkomen.
Een reactie op deze nota (correcties, verbeteringen, andere suggesties, andere zienswijzen zijn welkom bij de auteurs.
Als er reacties komen die daartoe aanleiding geven, wordt een verbeterde versie van deze nota gemaakt.
[1] Zie in deze video van “In gesprek over een linkse toekomst (PvdA & GroenLinks” op 23 mei 2022, de eerste vraag na de inleiding, vanaf ongeveer 26:00 uur, ruim een minuut.
[2] Dit wordt vanuit een andere invalshoek bevestigd in een wetenschappelijk artikel A Struggle for Framing and Interpretation: The Impact of the ‘Basic Income Experiments’ on Social Policy Reform in the Netherlands door Femke Roosma, over de effecten van de zogenaamde vertrouwensexperimenten in een aantal Nederlandse gemeenten.
Nederlandse vertaling Een Strijd Om Framing En Interpretatie: De Impact Van De ‘Basic Income Experiments’ Op De Hervorming Van Het Sociaal Beleid In Nederland.
