De term burgerinkomen is in 2020 geïntroduceerd door van Michiel van Hasselt.
In zijn boek[1] pleit hij onder de naam Burgerinkomen voor een basisinkomen van € 900 per maand met aanvullingen onder voorwaarden voor alleenstaanden.
Redelijk vergelijkbaar is een iets recentere uitwerking van Wim van Tilborg, die in ESB stelt Basisinkomen kan budgetneutraal worden ingevoerd.[2] Hij stelde begin 2022 een basisinkomen van € 1.050 voor, laat voor ouderen wel de AOW bestaan en zoekt een deel van de financiering in het belastbaar maken van inkomen uit vermogensaanwas[3]. Voor degenen voor wie met dit voorstel niet rond kan komen, is er en compensatiefonds.
Recent beschreef Bert Voorneveld in zijn boek Plan voor een gelukkige samenleving (zie recensie) een variant met basisinkomen van € 1.200 tot de AOW-leeftijd, met aanvullende financiering o.a, via een betaaltaks van een half promille op alle financiële transacties[4].
Zie ook een engszins vergelijke recente Ierse benadering: [1] A universal basic income for Ireland: lessons from the international literature, door Paul Redmond, Seamus McGuinness en Klavs Ciprikis, The Economic and Social Research Institute, Dublin.
In deze tussenstap bepleiten wij een variant uit met € 1.100 euro burgerinkomen voor alle volwassenen, met een aanvulling van € 200 (ouderentoeslag) boven de AOW-leeftijd.
€ 1.100 netto is nu het bedrag is voor een alleenstaande in de bijstand. De AOW is thans circa € 200 hoger.[5]
Conform de eerdere beschreven tussenstap (Een burgerbijslag om het stelsel te vereenvoudigen) wordt de kinderbijslag verhoogd. Alle uitkeringen[6] (inclusief de AOW), toeslagen en belastingkortingen vervallen.
Helaas is € 1.100 te weinig voor een alleenstaande zonder ander inkomen. Ook voor alleenstaanden boven de AOW-leeftijd is € 1.300 niet toereikend.
Conform Wim van Tilborg[7] opteren wij daarom voor specifieke aanvullende voorzieningen via een compensatiefonds, we reserveren daarvoor € 5 miljard.
Tot zover de hoofdlijnen van tussenstap van het burgerinkomen.
De financiering komt later aan de orde.
Alexander de Roo
Reyer Brons
December 2022
De nota Twee tussenstappen naar volledig basisinkomen: een burgerbijslag en een burgerinkomen (16 blz. PDF) is in te zien en te downloaden.
Bovenstaande tekst is gebaseerd op het het derde hoofdstuk van de nota.
Het voorwoord is eerder geplaatst, evenals het inleidende hoofdstuk 1 en hoofdstuk 2 over de burgerbijslag.
Een reactie op deze nota (correcties, verbeteringen, andere suggesties, andere zienswijzen zijn welkom bij de auteurs.
Als er reacties komen die daartoe aanleiding geven, wordt een verbeterde versie van deze nota gemaakt.
[1] Met een BURGERINKOMEN Meer Vrijheid, Gelijkheid en Burgerschap in Nederland 202?, 2020, Basisdemocraat Utrecht. Zie ook een recensie op de website van Basisinkomen Nederland.
[2] Het artikel is gebaseerd op een rapport Het Basisinkomen Ten Onrechte Afgewezen. In dat rapport heeft de variant AONI-BoV voor de auteur sterk de voorkeur. Zie ook een bespreking op de website van Basisinkomen Nederland.
[3] Alle uitkeringen (behalve de AOW), alle toeslagen en alle belastingkortingen vervallen.
Het speciale belastingtarief voor AOW’ers verdwijnt in zijn benadering.
[4] We schreven al eerder dat Bert Voorneveld in de nazomer van 2021 drie varianten op basisinkomen presenteerde, waarbij hij in de eerste twee de AOW afzijdig liet. In de derde variant beschrijft hij hoe lastig het is om de AOW’ers wel mee te laten doen. Hij komt dan met een berekening waarin zowel de hoogte van het basisinkomen als de belastingtarieven voor de AOW’ers verschillen van de anderen! Hij rekent daar met € 1.500 tot de AOW-leeftijd en daarboven € 1.700.
[5] Het hoger bedrag boven de AOW-leeftijd is vervelend uit oogpunt van eenvoud. Het huidige verschil tussen de hoogte van bijstand en AOW is ontstaan doordat bij ouderen evident is dat voor de meeste ouderen de positie op de arbeidsmarkt niet sterk is.
Het lijkt ons nagenoeg onmogelijk dit gelijk te schakelen zonder de pensionado’s een flinke aderlating te bezorgen tov het huidige stelsel. Het is evident dat deze groep ook niet meer in staat is om hun situatie alsnog in positieve zin te verbeteren.
Daartegenover zijn overigens ook geluiden dat er sprake is van bevoorrechting van de pensionado’s, die komt door hun sterke lobbypositie. Zij bijvoorbeeld dit artikel in ESB: Kloof tussen AOW en bijstand toont politieke macht van ouderen.
[6] Overwogen kan worden om de WW als kortlopende verzekering te handhaven. De regeling kan dan veel soberder worden dan nu het geval is, omdat er basisinkomen is voor iedereen. Het lijkt ons een zaak voor werkgevers en werknemers om dat per CAO te regelen of na te laten.
[7] Zie zijn rapport Het Basisinkomen Ten Onrechte Afgewezen.
