Kitty Jong liet in haar betoog op de Armoede-conferentie in Nieuwegein weten dat de FNV vanaf nu een positieve grondhouding heeft ten aanzien van het basisinkomen. Dat is erg belangrijk en verdient veel publiciteit.
De FNV heeft blijkbaar 5 jaar lang vergelijkend internationaal onderzoek gedaan op basis van het vele onderzoek dat er (inter)nationaal inmiddels is verricht rond het thema basisinkomen. Zeer terecht is de belangrijkste conclusie dat er rond de arbeidsparticipatie weinig zal veranderen. Waarschijnlijk wat meer deeltijdwerk en minder belangstelling voor het verrichten van onaantrekkelijk werk. Oplossingen zitten dan in hogere lonen en mijns inziens ook in een verschuiving van onaantrekkelijk werk in energie-intensieve exportbedrijven (bijv. bloementelers) naar zuidelijkere landen. De rol van de vakbond blijft even belangrijk is de conclusie want werk blijft en moet van goede kwaliteit en goedbetaald zijn.
Financiering is vooral herverdeling
Het grootste vraagstuk voor de FNV is de wijze van financiering. De vrees is dat het erg veel gaat ´kosten´ en dat we er daarom voorlopig maar niet aan moeten beginnen. ´Kosten´ betekent bij een basisinkomen echter vooral een herverdeling van inkomens. En een herverdelingsoperatie kan geen dag op zich laten wachten volgens Kitty Jong aan het eind van haar speech. Basisinkomen en herverdeling zouden dus juist hand in hand moeten gaan.
FNV vindt dat er veel meer onderzoek zou moeten gebeuren en praat over een postdoc en een minimaal onderzoekje dat pas aan de universiteit van Leiden heeft plaats gevonden. Onderzoek zou natuurlijk grootschaliger moeten plaatsvinden om idee te krijgen van de herverdelingseffecten. Zo zou men een groep financieel deskundigen kunnen vragen concrete scenario´s te schetsen voor de invoering van een basisinkomen. Welke rol kan daarbij bijvoorbeeld een negatieve inkomstenbelasting spelen. Wat betekent het wanneer je het stap voor stap doet? Men zou de SVB kunnen vragen voorstellen te ontwikkelen hoe daarbij de uitkeringen te integreren. Erg belangrijk omdat volgens Kitty Jong de FNV vindt dat het basisinkomen boven op de uitkering komt. Hoe doe je dat en wat betekent dat?
De belastingdienst heeft het druk maar berekeningen maken zonder belastingdienst kan ook. Ik denk daarbij aan de berekeningen die ik heb gemaakt over de effecten van een negatieve inkomstenbelasting in mijn proefschrift (Sociale zekerheid in een vrije en technologische maatschappij, Tilburg, 1986). Daarbij heb ik gebruik gemaakt van een databestand van 12.000 huishoudens afkomstig uit een enquête onder lezers van 10 regionale kranten bij de Gemeenschappelijke Persdienst. In dit databestand zaten variabelen als inkomen, bestedingen, gezinssamenstelling e.d. De invoering van een (geheel of gedeeltelijke) negatieve inkomstenbelasting kon daarin worden gesimuleerd.
Geen basisinkomen bij een rechts kabinet?
Tot slot, volgens Kitty Jong zou je een basisinkomen niet moeten invoeren bij een type rechts kabinet zoals we dat nu hebben. Waarom niet? We hebben ons hele socialezekerheidsstelsel opgebouwd onder voornamelijk rechtse kabinetten.
Jan Stroeken, april 2023
