Omwille van de gezondheid worden deze dagen vele bakens verzet. En terecht. Mensen hechten aan de gezondheid van zichzelf en hun naasten. De economie komt even op de tweede plaats. Het is duidelijk dat als mensen moeten kiezen waar hun hart ligt, ze eerst kiezen voor elkaar en dan pas voor de centen.
Toch leven we in een land waar niet iedereen zich lang staande kan houden zonder een inkomen elke maand. Een paar gaten worden min of meer automatisch dicht gelopen door de overheid gelukkig. De deeltijd ww en gewone ww bieden uitkomst en zijn omgezet in een noodfonds overbrugging werkgelegenheid. Verder maakt de overheid nu – tijdelijk – uitstel van belastingen voor bedrijven en individuen mogelijk. En banken worden opgeroepen kredieten te geven met garanties van de overheid en op andere manieren hun rol te pakken.
Maar lang niet iedereen valt onder deze regelingen. Zzp-ers en mensen met flexibele en 0-uren contracten e.d. hadden al een kwetsbare positie, maar nu wordt zonneklaar hoe hard dat kan gaan. Het is bekend dat veel mensen zonder een inkomen per maand in de schulden terecht komen. In Nederland zijn 1 op de 10 huishoudens arm. [i] Daartoe komt er een tijdelijke soepele aanvulling van het levensonderhoud tot het sociaal minimum zonder partner- en vermogenstoets. Voordat de regeling werkt, kan het nog even duren, maar de datum van ingang is vanaf 1 maart en er komt ook bevoorschotting. Dat vertrouwen is nodig en onvermijdelijk. Hopelijk vinden veel mensen goed hun weg.
Arbeid
Komen we bij de tafel waar deze besluiten besproken zijn: die van de Stichting van de Arbeid. Daar zijn veel klassieke partijen op het gebied van baan en inkomen verenigd. Een logische groep om dit soort besluiten samen mee te nemen om de traditionele eenheid en structuur van het land mee te nemen met deze grote besluiten. VNO NCW, MKB maar ook de vakbonden hebben elkaar op dit pakket van maatregelen gevonden.
Maar hoe gaat het verder met de mensen die niet ineens inkomensverlies hebben, maar altijd al werkende armen zijn? En ook mensen die bijvoorbeeld in de vitale sectoren nu overuren aan het maken zijn en risico’s lopen met hun eigen gezondheid. De regering zegt hun werk bovenmatig te waarderen, maar elke keer als dat uitgesproken wordt, rijst toch de vraag of dat ook duidelijke financiële consequenties zou mogen krijgen. Ziekenhuizen zullen altijd bevoorraad blijven, maar zit er ook een goede financiële regeling voor het personeel bij? Ook omdat het dan makkelijker wordt om collega’s te vinden, die in tijden van nood als deze het werk samen op kunnen vatten. Misschien horen we hier nog over, maar hun positie is vooralsnog ongewijzigd. En de gepensioneerden zien een korting op de pensioenen op zich af komen door de keldering van de beurzen. Zij worden – weer – niet genoemd.
Ook durft de regering niet deze kans te benutten om bepaalde (grote) bedrijven toch op eigen benen de oplossing te laten zoeken. KLM wordt als probleemgeval gezien, terwijl de helft van de vluchten daar vanwege stikstof sowieso ingeperkt moet worden. Shell hoeft ook nu geen belasting te betalen, want niemand hoeft dat de komende drie maanden te doen. Maar zou het nu niet logisch zijn om daar wel een solidariteitscheque te vorderen? De woordvoerder van het MKB zegt in ieder geval nog dat het fijn zou zijn als ze in deze dagen snel hun rekeningen gaan betalen aan de onderleveranciers.
Eenvoudig en snel
Juist in deze tijden van solidariteit zou het goed zijn als er een eenvoudig en snelle regeling kan komen, waardoor echt iedereen vertrouwen houdt in de samenleving. Het overbruggen van deze situatie is nodig voor de hele samenleving. We zagen: de supermarkten zijn supersnel weer bijgevuld, waardoor iedereen weer op een rustige manier boodschappen doet. Het gaat om het gevoel dat iedereen meetelt en belangrijk is. ‘Doen wat nodig is’ gaat niet alleen over geld, maar ook over eerlijke verdeling en het behoud van vertrouwen in de overheid en elkaar. Ik wil zeker geen mensen uit elkaar spelen of al te hoge politieke drempels opwerpen, maar slechts waarschuwen voor het feit dat er meer mensen in Nederland wonen dan alleen mensen met een baan.
In Hong Kong, Macau en Singapore is hiervoor onlangs bij het overbruggen van deze moeilijke tijd voor het eerst het zogenaamde helikoptergeld ingezet voor alle burgers van 18+ individueel[ii]. Dit idee van Nobelprijswinnaar Milton Friedman leeft al langer en is goed doordacht. Het heeft voor rust gezorgd. En mensen konden blijven consumeren op een min of meer normale manier zodat alle winkels en bedrijven economisch makkelijker levensvatbaar bleven. De corona crisis is daar zelfs al aan het afzwakken. Mensen kunnen werken en weten dat ze er ook geld aan overhouden. Mensen die op straat staan, weten dat ze iets voor andere mensen kunnen gaan betekenen, omdat er sowieso inkomen is. En er is veel onbetaald werk nodig in tijden van crisis. Om goed naar elkaar om te zien met aandacht, hebben allerlei mensen tijd en improvisatievermogen nodig. Die krijgen ze ook met dit helikoptergeld.
Alles is uitzonderlijk. We willen gezondheid voorop houden staan. Maar misschien moeten we ons juist nu realiseren wat de economie is: een deel banen en inkomen, maar ook een deel inzet vanuit het hart. Mensen kunnen hun energie en inzet en goede moed laten blijven spreken als ze zekerheid en vertrouwen voelen. Dat vertrouwen geeft de overheid nu aan de werkenden, de ondernemers, de bewezen zzp-ers. Gelukkig. Maar dat vertrouwen komt veel meer mensen toe. De overheid doet zichzelf een groot plezier door hierin ook een rol en verantwoordelijkheid te nemen, eenvoudig en echt voor iedereen. Snel, gericht een overbruggingstoelage voor ieder individu organiseren, gaat helpen op allerlei terreinen.
Carin Hereijgers, maart 2020
Afbeelding van Gerd Altmann via Pixabay
Dit artikel is in aangepast vorm ook gepubliceerd in Logia, in Het Goede Leven en in het Katholiek Nieuwsblad.
PS I. Dirk Bezemer schreef hier ook over in de Groene Amsterdammer dd 11 maart 2020: Coronakansen.
PS II: Moritz Serif in de Frankfurter Rundschau d.d. 17 maart 2020: Gegen die wirtschaftlichen Folgen der Coronakrise: Bedingungsloses Grundeinkommen, jetzt!
PS III: Ronald Mulder: Waarom er snel een onvoorwaardelijke corona-uitkering moet komen. IV
PS IV: Deze website: Helikoptergeld, basisinkomen & corona
[i] Zie Armoede in kaart 2019, pag 48:
[ii] Zie dit artikel uit de Financial Times: Helicopter money is here
