De media ontploft……..na een artikel in de Volkskrant over de meeste bejubelde TV persoonlijkheid in Hilversum. Mathijs van Nieuwkerk blijkt dus in de praktijk een “tirannetje” te zijn. Maar ook bij de Voice of Holland en zelfs in de 2e Kamer blijkt grensoverschrijdend gedrag schering en inslag te zijn.
Willem verbaast zich over alle ophef. Niet om het goed te praten, maar volgens mij is er niets nieuws onder de zon.
Laat ik eens beginnen met mijn conclusie in plaats er mee te eindigen.
Met een basisinkomen zou er veel minder grensoverschrijdend gedrag mogelijk zijn.
Grensoverschrijdend gedrag = macht = geld. Met een basisinkomen had een slecht betaalde Zzp-er tegen de ego’s van de omroepwereld allang kunnen zeggen: “Joh, bekijk het, zoek het lekker zelf uit, ga zelf die camera kabels maar vasthouden…………Toch?
Even terug naar Mathijs van Nieuwkerk. Wat ik begreep: ruim 70 slachtoffers doen hun verhaal in de Volkskrant. Mensen werden ziek van de scheldkarbonades, het kleineren, de donderslagen bij heldere hemel, op je knieën om de almachtige Marthijs maar te vriend te houden. Vijftien jaar lang! Hoe is het mogelijk dat niemand, maar dan ook niemand zijn bek heeft open gedaan, misschien wel Mathijs voor zijn bek heeft geslagen. Vijftien jaar, dat moeten inclusief tafelgasten en publiek honderden getuigen geweest zijn. Ook directeuren hielden hun mond.
Het excuus: een programma als DDWD is topsport, je gaat het kip met de gouden eieren niet slachten. Gevolg: de beerput gaat open, er komen (alweer) onderzoeksrapporten, en alweer oprechte excuses. En van Nieuwkerk, …….inmiddels een ruime zestiger, waarschijnlijk miljonair, gaat met vervroegd pensioen in zijn boerderijtje ergens op het platteland. De slachtoffers werkeloos, ziek, misschien wel in de bijstand.
De vraag die bij mij al dagen blijft hangen: is er iets nieuws onder de zon? Ik weet zeker van niet. Grensoverschrijdend gedrag zit overal in onze maatschappij, ook in mijn wereld als bijstandsgerechtigde. De lezer wilt niet weten wat een ambtenaar tegen een bijstandsgerechtigde durft te zeggen, in welke onzinnige re-integratie trajecten je wordt gedumpt, hoe je wordt gesommeerd verplicht vrijwilligerswerk te doen, dat je bij vermoeden van 
fraude al in een juridische slangenkuil terecht komt enz.
Ook dat is grensoverschrijdend gedrag. Toch ziet de maatschappij dit als “normaal.”
Maar ook in ruim 40 jaar arbeidzaam leven voor de bijstand ben ik heel vaak met mijn rug tegen de muur gezet. Scheldende managers, dreigementen, onmogelijke targets, en “collega’s” die de andere kant op kijken. Het is de angst die regeert. Onder 4-ogen: “je hebt gelijk”, maar in het openbaar houdt men wijselijk zijn mond. Wijselijk? Ja, je zou maar een gezinnetje hebben en een zware hypotheek…………
Tijdens het schrijven van dit verhaal op de radio een reclamespot van Randstad uitzendbureau: “Wij geven onze mensen ook de training nee durven zeggen.” Dus Randstad gaat al die slachtoffers van grensoverschrijdend gedrag nee leren zeggen? Commercieel leuk verzonnen, maar probeer jij maar eens nee te zeggen tegen het uitzendbureau……….ze flikkeren je er zo uit.
Alweer een maar………..Volgens mij is grensoverschrijdende gedrag van alle tijden……..alleen was het “normaal”, het was nou eenmaal zo. Als ik de verhalen van mijn ouders wel eens hoorde, dan gingen je haren recht 
overeind staan. Mijn moeder als 13 jarige dienstmeid bij een grote boer. Mijn vader als fabrieksarbeider. Mijn vader was zeker geen rode rakker. Maar ooit hadden ze afgesproken het werk neer te leggen, vanwege de onmenselijke omstandigheden. Twaalf mannen gingen staken, ………….uiteindelijk bleef er één over………mijn vader. Nu weet de lezer gelijk waar die “niet tegen onrecht kunnen” vandaan komt. Het zit dus in mijn genen.
Grensoverschrijdend gedrag noemen we het nu. Maar is al eeuwen de macht van het geld. De onmacht van het “klootjes” volk. Vele verhalen gehoord over de herenboeren, de Mathijs van Nieuwkerkjes van toen. De herenboeren omringt door pracht en praal, de landarbeider (vaak seizoenarbeider) in armoede. Je zou het kunnen vertalen als de Zzp-er, de 0-uren contracten, de werkende armen van nu.
Ik ben er van overtuigd dat we grensoverschrijdend gedrag alleen kunnen bestrijden met een basisinkomen. Zoals Randstad nu durft te beweren……..nee, kunnen zeggen.
Het eerste verhaal wat ik schreef op deze website was: Vermogen, geweten en basisinkomen als tegenmacht.
In de eeuw der eeuwen is er altijd verschil geweest tussen arm en rijk. Tussen macht en onmacht. De grote vraag in deze tijd is: is het macht en geld mét geweten of macht en geld zónder geweten? Grensoverschrijdend gedrag is zonder geweten.
Dan weten we gelijk ook waar de tegenstanders van het basisinkomen zitten.
Willem de Graaff, november 2022
Zie ook een betoog van Tom van Doormaal via Linksom! over Grensoverschrijdend gedrag.
Prachtig, de geboorte van een nieuw buzzwoord. De vraag is: waar komt het vandaan en betekent het iets? Machtsverschillen bestaan altijd, b.v. in de koppeling met genderrollen. Dus waarom gaat dit precies?
