Ik ben een voorstander van een basisinkomen met een negatieve inkomstenbelasting. En draag dat ook uit. Maar, en daar hebben mensen wel een punt, ik hoor regelmatig ‘creëren we dan niet een instroom van onder meer economische vluchtelingen en ongewenste emigratie?’ Zoals Roemenen en Bulgaren die, op slechts twee uur vliegen, in bittere armoede leven? Ik was er, reisde naar platteland, zag de levensomstandigheden en begrijp dat ze hun boeltje pakken en deze kant opkomen. Filosoferend daarover en na wat leeswerk op het internet kwam ik enkele dilemma’s tegen over: Basisinkomen, immigratie en emigratie
De dilemma’s
Dilemma een:
Is erover nagedacht dat als na een invoering van het basisinkomen voor iedereen die in Nederland woont het systeem uiteindelijk onhoudbaar kan worden en verdraagzaamheid jegens immigratie, immigranten en vluchtelingen zal slinken? Want waar basisinkomen is ingevoerd, daar wil iedereen wel leven. Denk men. Er ontstaat, is de vrees, een enorme aanzuigende werking. Dat zou dan alleen voorkomen kunnen worden door de grenzen potdicht te maken. Partijen als FvD en de PVV gaan daar hun voordeel mee doen en voeden de onderbuikgevoelens. Want dit bevordert de roep om de grenzen potdicht te houden.
Dilemma twee:
Heb je met een basisinkomen de kans dat talent Nederland uitstroomt? Ik denk het wel omdat dit in het buitenland meer beloond wordt en zij minder geëxploiteerd. Of mensen gaan over de grens (Duitsland of België bijvoorbeeld) werken en als Nederlander zijnde een basisinkomen aanvragen. Zo profiteren ze van zowel hogere lonen en lage belastingen in het buitenland als van het basisinkkomen in Nederland.
Dilemma drie:
Werkt invoering van een basisinkomen discriminatie in de hand? Dit inkomen maakt het namelijk vrijwel onmogelijk voor mensen uit het buitenland om hier te werken en/of te wonen. Het ontmoedigt immigratie omdat expats, die dus geen Nederlander zijn, hier (te) weinig gaan verdienen maar wel veel belasting mogen afdragen. Migranten die hier komen kunnen daarnaast makkelijker geëxploiteerd worden omdat het minimumloon is afgeschaft en andere arbeidsrechten niet zijn vastgelegd. Gevaar: het drijft niet-Nederlanders en Nederlanders uit elkaar en verergert daarbij de immigratie- en integratieproblematiek
Uitkeringstoerisme
Dus redenerend, de invoering zou eigenlijk alleen op wereld- of op Europese schaal moeten gebeuren. Maar dat zal wel even duren.
Ook een Europees basisinkomen wordt lastig. Want, of je geeft elke Europeaan hetzelfde maar dan kan het niet gefinancierd worden in de armere staten, óf je maakt het staatsafhankelijk. Met als gevolg uitkeringstoerisme en ongelijkheid. Maar, voer je het toch alleen in Nederland in, dan zijn complexe regelingen nodig voor grensverkeer zoals emigratie en immigratie.
Gezien mijn dilemma’s is het mijns inziens verstandig het basisinkomen niet slechts in één land in te voeren, maar tegelijk in een grote groep aan elkaar grenzende landen. Met heldere regels voor migratie. Zoals hoe lang moet je ergens leven voordat je recht op een basisinkomen hebt, hoe lang houd je het dit inkomen na vertrek uit het land (of de groep landen) met basisinkomen. Dat is overigens niet zo heel veel anders dan ook nu al geldt. Er is al een scala aan regelingen rond sociale zekerheid en migratie.
Keerzijde
Een keerzijde van uitkeringstoerisme is toerisme naar landen waar het leven goedkoop is. In elk land of elke regio waar dat ingevoerd wordt zal basisinkomen gerelateerd moeten zijn aan het lokale welvaartspeil. Waardoor de verschillen in de beloning voor arbeid overal meer gelijk zijn. Dat zal de behoefte aan migratie verkleinen, zowel van mensen als van ondernemingen.
Aantrekkelijk basisinkomen
Een land met een basisinkomen blijft zeker aantrekkelijk voor (legale) migranten. Voor ingezetenen is het waarschijnlijk nog aantrekkelijker. Als je het basisinkomen daarom niet wilt invoeren ontzeg je hen nogal wat vind ik, gezien de maatschappelijke ontwikkelingen op zo’n beetje alle gebieden. Overigens is een land als het onze met de huidige regelingen voor (legale) migranten ook heel aantrekkelijk. Met het verkrijgen van een status en het eventueel aanvragen van de Nederlandse nationaliteit is het mogelijk een uitkering te ontvangen wanneer je niet in eigen inkomen kunt voorzien. De invoering van een basisinkomen brengt daar geen verandering in.
Meer over deze dilemma’s en weerleggingen verwijs ik voor mijn overpeinzingen naar een artikel op de website van het NPI: (Bezwaren: Grenzen en migratie), en naar een aantal pluspunten (7) en tegenwerpingen (5) op de pagina Voor en tegen onder de knop Geografie op de website van de VBi.
Bert Vos, april 2021
foto’s Pixabay
Over de omvang van de migratiestromen bestaan veel misverstanden.
Zie daarover dit bericht van maart 2021 van de Factcheckers van de Leidse universiteit:
Tijdens tien jaar Rutte zijn 750 duizend niet-westerse migranten naar Nederland gekomen. 470 duizend hebben het land verlaten.
