Deze weken was de ‘democratie’ weer in het nieuws, het idee van de zeggenschap door het volk. Maar is het zeggenschap door het volk, voor het volk of over het volk? Waar ik hier op doel is: welke woorden gebruik je? Het gaat hier over de kracht van woorden. De wetenschap gebruikt woorden als gereedschap, om de werkelijkheid mee weer te geven, om de werkelijkheid te begrijpen, en om anderen te overtuigen.
Algemeen geaccepteerde begrippen kunnen heel verschillende associaties hebben. Dat is de kern van een studie van Stanford University over “UBI, what’s in a name?” Maar ook: wat zeggen woorden eigenlijk? Elk voorstel om een basisinkomen te overdenken, de beleidsopties ervan te bekijken, beleid te formuleren, ertoe te besluiten en het te implementeren, elk voorstel bestaat uit woorden.
De studie is vertaald in het Nederlands en beschikbaar als PDF (31 blz.).
Hieronder loop ik enkele belangrijke punten langs.
Zwart en wit
De vrees bij de zwarte vrouwen die deel uitmaken van BIL, het Basic Income Lab van Stanford University, is dat de dominante witte mannen bepalen wat het basisinkomen betekent. Voor mij is het interessant omdat ik in een wijk woon die voor 80% gekleurd is. Een wijk waar “Black Lives Matter” en “Weg met Zwarte Piet” aanwezig zijn.
Een vervolgvraag is of de agenda bepaald door ervaringen op het westelijk halfrond wordt, of dat we verder moeten kijken. In de studie over het gebruik van de taal komt dat nadrukkelijk naar voren. Terwijl ik denk dat realisme, liefst een wetenschappelijk onderbouwd realisme, de boventoon voerde, leerde de discussie basisinkomen mij dat ook emoties, en cultuur, meespelen. Zo ook in het BIL.
Wat is het basisinkomen
Het is een bedrag voor ieder individu dat met een regelmaat wordt uitbetaald en waaraan geen voorwaarden zijn verbonden. Sommigen zien het als een inkomen op of net boven de armoedegrens, anderen benadrukken de leefbaarheid.
‘Universeel’ is een belangrijk begrip voor de rijke ‘blanken’ terwijl ‘onvoorwaardelijk’ belangrijk is voor de (wat voor kleur dan ook) armen. Het moet geen toeslag zijn die afhankelijk is van je inkomen. Waarom, dat weet Nederland op dit ogenblik maar al te goed.
De geschiedenis
Basisinkomen en vlaktaks volgens FriedmanHistorisch gezien heeft het basisinkomen een politieke weg gegaan. Van Negatieve Inkomsten Belasting als academisch begrip naar een Gegarandeerd Inkomen voor mensen die ervan afhankelijk waren, om uiteindelijk uit te komen bij toeslagen op het inkomen voor werkenden. Het waren vooral zwarte activisten die pleitten voor een gegarandeerd leefbaar inkomen.
Het verhaal verandert
Het idee vanuit Silicone Valley en de wereld van het kapitaal richt zich op de hele wereld en op een Universeel Basisinkomen om die wereld te ondersteunen. Ze denken groot. De ervaringen van sommige groepen die hebben moeten strijden voor de armen in aparte wijken hebben hier niet zulke goede ervaringen mee.
Zwarte mensen die uitgesloten zijn van die wereld van voorspoed en geluk richten zich een Onvoorwaardelijk Basisinkomen waarvan zij niet kunnen worden uitgesloten. Een Gegarandeerd Inkomen kan voor hen de doorslag geven.
De filosofie
Welke vooruitzichten zijn belangrijk, welke resultaten kunnen we verwachten en belangrijker: welke rechtvaardigingen zijn belangrijk. Denk aan de groeiende inkomensongelijkheid; de noodzaak tot sociale gelijkheid; de noodzaak tot meer keuzevrijheid van individuen.
Het openbaar bestuur
Hier wordt gesteld dat behalve de normatieve redenen er ook contextuele redenen zijn die een nadere beschouwing verdienen bij de discussie over een basisinkomen. Afhankelijk van het land en de historische ontwikkeling van de instituties staat men overal wel meer of minder open voor een basisinkomen. hebben landen een historie van geïnstitutionaliseerd overleg en een uitgebreide verzorgingsstaat, zijn ze minder geneigd tot een basisinkomen. Daarom moeten regering en parlement goed kijken wat de kosten en de opbrengsten zijn van de invoering van enige vorm van Bi.
De sociale psychologie
Dit geeft een inzicht in het besluitvormingsproces dat leidt tot een basisinkomen. Het maakt veel uit of het gaat om kwetsbare groepen of om de fundamentele, religieuze waarden van de samenleving die een belangrijke rol spelen. Een juiste benaming kan helpen om het plan geaccepteerd te krijgen.
Het sociaal werk
Voor deze benadering gaat het om professionele ethische codes die helpen om een basisinkomen in te voeren. Daarnaast zijn de economische en financiële termen die gebruikt worden belangrijk om het idee toegankelijk maken voor de maatschappij als geheel. Denk aan het verschil tussen een basisinkomen of een basisdividend.
De praktijk in de USA
Er worden een aantal Amerikaanse voorbeelden opgevoerd voor een beter begrip. Stockton wil demonstreren hoe de economische krachten mensen kracht kunnen geven om verder te gaan met hun leven, dankzij een basisinkomen. De sleutel hier is: Gegarandeerd Inkomen.
Jonge zwangere vrouwen moeten niet in armoede leven in San Francisco. Voor het begin van het leven van hun kind moeten ze in overdaad kunnen genieten. Na een geboorte in overdaad zijn ze gesterkt voor de rest van het leven. Hier is de sleutel: nog niet besloten.
Stevige families in Chicago worden nog steviger als zij zich gesteund weten door een basisinkomen in de vorm van een gegarandeerd inkomen. Hier is de sleutel: Gegarandeerd Inkomen.
In Newark weten ze dat een gegarandeerd inkomen mensen helpt om een solidaire gemeenschap op te bouwen voor een economisch rechtvaardige toekomst. Hier is de sleutel: Gegarandeerd Inkomen.
De Magnolia (Mississippi) moeders van Jackson willen met de bloem van hun staat benadrukken dat met de moeders, de kinderen en het hele gezin zullen opbloeien dankzij een gegarandeerd inkomen. Hier is de sleutel: Gegarandeerd Inkomen.
Een conclusie
Er zijn veel facetten aan de discussie over Basisinkomen. Mijn voorkeur heeft het enkele woord: Basisinkomen.
Dat is de kern: een vast inkomen per persoon in geld dat regelmatig wordt uitbetaald zonder voorwaarden. Het verschilt volgens mij niet van de hiervoor genoemde ‘sleutels’ van een gegarandeerd inkomen. Daaraan kan van alles worden toegevoegd, leefbaar, met zorg, met werknemersverzekering, etc. Alle ontvangers blijven zelfstandige individuen die zelf uitmaken hoe ze hun geld uitgeven c.q. hun leven vormgeven.
Johan Horeman, januari 2020
Oorspronkelijke tekst: Universal Basic Income: What’s in a Name?
Vertaling totale tekst door Johan Horeman (PDF, 31 blz.)
