Het raam van Overton toepassen op Bi is het plaatsen in de de-escalatie ladder van deze socioloog. Van ondenkbaar tot beleid omvat een zestal stappen. Het Overton-venster loopt van Ondenkbaar via Radicaal, Acceptabel, Verstandig, Populair naar Beleid. Dit idee van Joseph Overton is verder ontwikkeld door Joseph Lehman, collega bij de conservatieve denktank Mackinac Center for Public Policy. Filosoof Ben Burgis heeft het concept verder doorgelicht in relatie tot de politiek van Bernie Sanders, de kandidaat voor het presidentschap van de Verenigde Staten die zich sociaaldemocraat verklaarde.
Ondenkbaar
De mensen die in het argument duiken van de onbetaalbaarheid horen hier thuis. Bi kan gewoonweg niet. Het is onbetaalbaar. Een tegenargument is vaak een voorstel voor een onleefbaar basisinkomen. Leuk geprobeerd maar dat kan ook niet werken. Maar ook, je moet werken voor je centen, dat moet iedereen, behalve de rijken, de koninklijke families, de adelijken, en andere erfgenamen. Het gewone volk moet werken, een rijke partner vinden of winnen in de loterij. Het idee dat de wereld van ons allemaal is past daar niet bij.
Radicaal
Het is weliswaar een manier om mensen over te halen om het ondenkbare te veranderen in een plan dat weliswaar radicaal is, maar misschien toch het bespreken waard.
Een andere vorm is de idee van ieder mens op z’n 25e een ton krijgt als start[1], een kapitaal om je carrière mee te beginnen. Geen basisinkomen maar een basiskapitaal om deel te nemen aan het casino van het leven.
Acceptabel
Het privatiseren van het basisinkomen is een manier om Bi acceptabel te maken. Voorbeelden zijn instanties als Collectief Kapitaal, Fair Welfare en UBI4ALL. 
Daar kan men geld doneren en later mensen aan de onderkant met een ‘Basisinkomen’ begeleiden en mee beleven hoe hun leven anders wordt met basisinkomen. Het is een soort vrijzinnige diaconie waar giften worden herverdeeld. Dat inkomens, alle inkomens, belast worden valt de goede gevers tegen. Zij rekenen op belastingvrijdom voor hun liefdadigheid[2]. Net als de Internationale ondernemingen die een belasting paradijs vinden in Nederland.
Verstandig
De vele wetenschappers aan de rand van de discussie Basisinkomen balanceren op de stroom van radicale denkers voor of de meedenkers tegen. Maar ondertussen zorgen ze wel voor een blik op het basisinkomen. Aandacht is een vorm van steun. Maar ook wordt in deze fase gevoel, rationaliteit en legaliteit met elkaar verbonden. [3] En er worden alternatieven gezocht zoals de basisbaan en de burgerbaan die ervan uitgaat dat er wel werk is, ondanks dat mensen werkloos zijn. De arbeidsmarkt en haar slachtoffers hebben hulp nodig.
Populair
Naar mate er meer over het Basisinkomen gesproken en gedacht wordt, stijgt de populariteit. Langzaam aan en daarna steeds sneller wordt het een onderwerp dat besproken wordt in het café bij de borrel, bij het diner en op verjaardagen. Men kan niet meer anders dan Basisinkomen als een redelijk alternatief te zien. Discussies over basisbanen kunnen gebruikt worden om de dat beeld te versterken.
Beleid
Als de beweging Basisinkomen bij de laatste stap is aangekomen, als het in de hoofden van iedereen zit, ook van de beleidsmakers, dan kan het in beleid, in wetgeving, worden opgenomen. Dan kunnen alle discussies die plaatsgevonden hebben eindelijk leiden tot implementatie. Alle ins en outs zijn besproken, de zwakke en sterke kanten zijn uitgekauwd, de sociale en economische aspecten en effecten onder de loep genomen.
De wet basisinkomen zorgt ervoor dat het als een economische voorziening wordt toegedeeld aan alle langdurig gevestigde inwoners van het land. Basisinkomen is geen afhaal-voorziening. Het versterkt de positie van werkers op de arbeidsmarkt en houdt die open voor toetreders van elders. Voor een redelijk loon volgens de waarde die wordt toegevoegd in het arbeidsproces voor arbeiders en arbeidsmigranten. Het zou meer economisch politiek mogen, en minder sociaal politiek.
Nu is het zaak niet terug te glijden richting ondenkbaar.
Ter geruststelling, het is een denkmodel over punten op een continuüm van ondenkbaar tot vastgelegd in wetten.
Ladders naar het raam van Overton
Er zijn ook mensen die beweren dat het raam van Overton niet gericht was op het bewegen van haalbare ideeën naar het midden van het raam, maar om extreme ideeën te lanceren zodat tegengestelde ideeën acceptabel worden[4]. Maar ook, het lanceren van extreme ideeën maken iets minder extreme ideeën acceptabel. Allemaal beweringen om op de lijst van wensen van de politiek terecht te komen. Kan de basisinkomen- beweging daar iets mee?
Filosoferen over de toepassing
De analogie tussen onderhandelingstactieken aan onderhandelingstafels en de ultraradicale slogans die op protestborden staan of in linkse tijdschriften worden bepleit, wordt nog dunner. [5]
Ons doel is om de publieke opinie in onze richting te verschuiven, zodat we een beweging kunnen opbouwen met voldoende steun om dergelijke concessies daadwerkelijk te winnen.
Je kunt een meerderheid van de bevolking niet “bang” maken om de dingen te willen waarvan je denkt dat ze die zouden moeten willen.
De activiteit van links wel eens kunnen leiden tot ontoereikende hervormingen die door gevestigde instellingen worden uitgevoerd en die een sterke verbetering zijn ten opzichte van eerdere omstandigheden. Maar dat doel komt niet dichter bij door op retorisch niveau tot het uiterste te gaan. Dat wordt wel mogelijk als we een beweging opbouwen die zo krachtig is dat de politiek de noodzaak ziet om concessies te doen om te voorkomen dat we aan de macht komen.
Het is belangrijk voor radicalen om te werken aan het denkbaar maken van wat momenteel ondenkbaar is. Maar het is niet zo dat we “het Overton-venster zo ver kunnen verschuiven” dat iets halverwege tussen die ondenkbare horizonten en het ellendige heden politiek onmiddellijk mogelijk kan worden. Het is wel zo dat we daadwerkelijk een soort “ondenkbare” toekomst kunnen bereiken die we hard nodig hebben.
Het gaat erom keuzes te maken die succesvol doorgezet kunnen worden.
Johan Horeman, maart 2023
[1] Zie
bijvoorbeeld Sander en de brug.
[2] Soms met succes. De initiële uitspraak van de Belastingdienst waarin de schenking van Collectief Kapitaal werd aangemerkt als resultaat uit overige werkzaamheden is herzien. De Belastingdienst heeft op 24-3-2023 geschreven dat er geen sprake is van resultaat uit overige werkzaamheden én ook geen sprake van periodieke betalingen.
[3] What Overton Window is and why it is dangerous, STEP 4: SENSIBLE.
[4] Laura Marsh geciteerd door Ben Burgis in “let’s stop talking about the ”Overton Window”” September 2020, Jacobin.com.
[5] Het laatste deel geleend van Ben Burgis, filosoof en auteur van Give Them An Argument: Logic for the Left.
