Vanaf februari krijgen vijf jongeren uit drie verschillende steden (Rotterdam, Eindhoven en Den Haag) voldoende inkomen. De vijf jongeren zijn tussen de 18 en 21 jaar, hun ouders zijn buiten beeld en niet in staat hun kind(eren) financieel te ondersteunen.
Laat jongeren niet zwerven
Stichting Zwerfjongeren Nederland (SZN) is dé landelijke belangenbehartiger van dak- en thuisloze jongeren. Samen met jongeren activeren zij overheden, politiek, organisaties en burgers om de situatie van dak- en thuisloze jongeren blijvend te verbeteren en jongerendakloosheid te voorkomen.
Uit CBS-cijfers van augustus 2019 bleek dat het aantal dak- en thuisloze jongeren (18-30 jaar) in tien jaar tijd is verdrievoudigd[1] van 4.000 jongeren in 2009 naar 12.600[2] in 2018. Deze jongeren moeten het vaak zonder de steun van ouders stellen. Veel van hen komen uit de jeugdzorg (60%). Ook de overgang van het ene naar het andere systeem, bijvoorbeeld van het praktijkonderwijs naar het speciaal onderwijs en MBO/Entree is een kwetsbaar moment waarop jongeren kunnen afglijden. Ook jonge statushouders hebben het moeilijk om in Nederland bestaanszekerheid op te bouwen. Alle dak- en thuisloze jongeren zitten in een onrustige en stressvolle situatie[3] en hebben problemen op meerdere gebieden. Zo goed als allemaal hebben ze geldzorgen en daarmee financiële stress: schulden en onvoldoende inkomen om dagelijks rond te kunnen komen.
Intuïtief weten we allemaal dat juist preventie van jongerendakloosheid een goed idee is. Toch is er in Nederland nog te weinig gebeurd op dit vlak. Ook het Actieprogramma Dak- en Thuisloze Jongeren onder leiding van staatssecretaris Paul Blokhuis/VWS is vooral gericht op het oplossen van problemen. De komende jaren moet de landelijke focus ombuigen naar preventie. Dat betekent concreet aan de slag met onze twee speerpunten: voldoende inkomen en betaalbare huisvesting en preventie: voorkomen van jongerendakloosheid.
De uitdaging is om financiële rust voor dak- en thuisloze jongeren 18-21 jaar mogelijk te maken. Wettelijk zijn jongeren vanaf hun 18e jaar volwassen en staan er dan alleen voor. Voor jongeren onder de 21 jaar hebben ouders een onderhoudsplicht, waardoor de hoogte van hun uitkering veel lager is. Wanneer je dak- of thuisloos bent of uit de jeugdzorg uitstroomt, kom je daardoor snel in de schulden omdat een uitkering tot 21 jaar (€ 253,17 per maand) onvoldoende is om van rond te komen en tegelijkertijd je vaste lasten te betalen. Een veilige woonplek huren, het opbouwen van een stabiel leven en naar school gaan is daarom extra moeilijk als je er alleen voor staat en tegelijkertijd geen financiële bestaanszekerheid hebt.
Het WaardeCafé en basisinkomens voor 5 dak- en thuisloze jongeren
Designer Manon van Hoeckel heeft samen met dak- en thuisloze jongeren en Marleen van der Kolk (SZN) het WaardeCafé ontwikkeld. Het WaardeCafé is een (gespreks)tool om samen met bezoekers en genodigden waardering en erkenning te creëren voor dak- en thuisloze jongeren, het empathisch vermogen voor hen in de samenleving te vergroten en ideeën te ontwikkelen voor o.a. financiële bestaanszekerheid. Met podcasts, humor en koffie als metafoor ervaren bezoekers wat het is om als een jongere weinig of geen inkomen te hebben. Zo wordt de vastzittende discussie open gebroken. Met de inzichten en ervaringen die worden opgedaan in het Waarde Café gaat Van Hoeckel in volgende fasen het begrip ‘financiële bestaanszekerheid’ herontwerpen, de ideeën die hieruit voortvloeien uitproberen en vertalen naar oplossingsrichtingen.
Het WaardeCafé heeft alvast één experiment opgeleverd waarbij vanaf februari 2020 vijf jongeren uit drie verschillende steden (Rotterdam, Eindhoven en Den Haag) voldoende inkomen krijgen. De vijf jongeren zijn tussen de 18 en 21 jaar, hun ouders zijn buiten beeld en niet in staat hun kind(eren) financieel te ondersteunen. We weten dat deze jongeren te weinig geld hebben om van te leven en dat ze anders in de schulden zouden komen na een lange periode van armoede en financiële zorgen. Een periode waarin ze niet met hun toekomst bezig kunnen zijn.
De vijf jongeren ontvangen een jaar lang een maandelijks inkomen van €1.050,- . Volgens de richtlijn van de Participatiewet is dit voldoende voor een alleenstaande jongere vanaf 22 jaar. Zij krijgen dit vanuit vertrouwen en zonder voorwaarden of beperkingen. We gaan slechts uit van de motivatie van de jongeren. Deze eerste proef in Nederland wordt betaald door drie fondsen: FNO, Kansfonds en Fundatie Van den Santheuvel, Sobbe. Er wordt klein begonnen en er wordt gevolgd wat het voor deze vijf jongeren betekent om dit bedrag maandelijks te ontvangen. Duidelijk worden dan de effecten als ze financiële bestaanszekerheid krijgen en daarmee een jaar rust geven: van overleven naar leven. Wat doet het voor hun welbevinden, kwaliteit van leven en zelfredzaamheid? De ervaringen van de jongeren geven waardevolle argumenten om de agendering en lobby kracht bij te zetten om het gesprek over voldoende inkomen breder te kunnen voeren en/of op te kunnen schalen naar andere gemeenten.
Marleen van der Kolk, Stichting Zwerfjongeren Nederland, februari 2020
Aanvulling mei 2020.
Dit project heet inmiddels “het Bouwdepot”. Je kunt de verhalen van deze jongeren volgen: Via het WhatsApp kanaal krijg je maandelijks minipodcasts.
[1] https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2019/34/aantal-daklozen-sinds-2009-meer-dan-verdubbeld
[2] Een belangrijke oorzaak van de toename die het CBS noemt, is de stijging van het aantal niet-Westerse jongeren die zonder hun ouders/familie zijn gevlucht. VWS heeft verder onderzoek aangekondigd naar de achterliggende oorzaken van deze stijging.
[3] https://zwerfjongeren.nl/wp-content/uploads/2019/08/20190821_Factsheet-zwerfjongeren.pdf
……….
