Het Instituut voor Publieke Economie kwam op 12 april jl. uit met een rapport: ‘Het einde van de toeslagen’. Jasper J. van Dijk en Yrla van de Ven deden daarin onderzoek naar de mogelijkheid toeslagen en heffingskortingen af te schaffen door de effecten ervan te verwerken in een onvoorwaardelijke toeslag. Ze publiceerden een samenvatting in hun artikel “Zo komen we van de toeslagen en heffingskortingen af.”
Het ziet er nu naar uit dat ze met hun publicatie “Zo komen we van de toeslagen en heffingskortingen af”, een belangrijke stap hebben gezet op het pad naar een Universeel Basisinkomen. Ze schrijven: Ons voorstel kan worden gezien als een gedachte-experiment, waarin wij het verband tussen de arbeidskosten van de werkgever en het geld dat de werknemer kan uitgeven eenvoudiger en begrijpelijker maken, maar tegelijkertijd de herverdelende werking van het huidige stelsel grotendeels intact te laten.
‘Rijken betalen niet meer belasting’
Ze zijn er daarom nog niet, want ze hebben namelijk de herverdelende werking van het huidige stelsel intact gelaten. Op 25 maart 2022 publiceerde het Cultureel Planbureau (CPB) het onderzoeksrapport ‘Ongelijkheid en herverdeling’, waaruit bleek dat het in Nederland met die herverdeling via belastingen slecht gesteld is. Of, zoals Tobias den Hartog het in het AD verwoordde: Nederlanders met hogere inkomens betalen helemaal geen groter deel van hun inkomen aan belasting. De hippe econoom Thomas Piketty beweerde het, vrijwel elke linkse politicus vermoedde het, maar nu heeft het Centraal Planbureau (CPB) het op schrift gesteld: nee, de rijkste Nederlanders betalen helemaal niet meer belasting dan mensen met een lager inkomen.”
Hybride basisinkomen
Verder schrijven Jasper van Dijk en Yrla van de Ven over ‘de inkomensonafhankelijke toelage, waarvan de hoogte enkel wordt bepaald door de gezinssamenstelling’. Ik vraag me af: Zou het niet beter zijn om gewoon uit te gaan van een huishoudtoelage die onafhankelijk is van de gezinssamenstelling? Zoals voorgesteld bij het Hybride Basisinkomen (HBI) Het monitoren van de gezinssamenstelling zal namelijk nogal wat voeten in de aarde hebben.
Faillissementen
Ik ben benieuwd waar de onderzoekers op uit zullen komen als ze ook de door het CPB geconstateerde fiscale misstanden hebben rechtgetrokken. Denk je eens in wat de samenleving erbij wint als zo‘n 64.000 ondernemers, die nog in hun maag zitten met onafgeloste coronaschulden, de fiscus kunnen laten weten: verreken die maar met ons basisinkomen (of negatieve inkomstentaks – NIT). En al die kleine en middelgrote boerenbedrijven die uit zorg voor natuurbehoud hun veestapel zullen moeten laten inkrimpen. Ook bij hen zal het basisinkomen zorgen voor een zorgeloos bestaan en faillissementen kunnen voorkomen. En dan heb ik het nog niet over al die overige voordelen die een basisinkomen biedt.
Joop Böhm, april 2023
Bron: Rapport: Het einde van de toeslagen — Instituut voor Publieke Economie (instituut-pe.nl).
Zie ook: Reactie op ‘En plots, daar was het basisinkomen’ – Basisinkomen
