Voorwoord
In de herfst van 2017 verscheen een publicatie over het basisinkomen en de invoering daarvan in Groot-Brittannië Assessing the Case for a Universal Basic Income in the UK van de hand van Dr. Luke Martinelli. Hij is als onderzoeker verbonden aan het IPR (Institute for Policy Research) van de Universiteit van Bath. Zie de aankondiging en een link naar de pdf-versie. Het rapport geeft een goed overzicht van de kennis, die nu aanwezig is over het basisinkomen en de lopende discussies, hete hangijzers, doelstellingen, bezwaren en toekomstperspectieven.
Om het rapport ook voor het Nederlandse publiek toegankelijk te maken heeft Florie Barnhoorn een goed leesbare vertaling gemaakt, waarvoor heel veel dank! Deze zal vanaf zondag 21 oktober 2018 in zes delen op de website van de Vereniging Basisinkomen gepubliceerd worden.
Het rapport bespreekt genuanceerd de vele varianten van een basisinkomen en analyseert de voor- en nadelen er van. Veel ruimte is gewijd aan de effecten op de arbeidsmarkt en op de maatschappelijke en politieke haalbaarheid.
Op veel punten staat de Britse situatie centraal, maar de auteur is terdege op de hoogte van de wereldwijde discussie, ook van de situatie in Nederland. Waarschijnlijk is het Britse stelsel voor sociale zekerheid wat beperkter dan in Nederland, maar de principes er achter en de tendensen in de discussie komen in hoge mate overeen.
Een belangrijk deel van het rapport betreft zogenaamde microsimulaties. Dat zijn pogingen om de effecten van bepaalde maatregelen op individuen en op de samenleving als geheel in te schatten. Dan gaat het vooral over de effecten van de invoering van een basisinkomen op individuen (inkomen, werkprikkels) en de maatschappelijke baten en lasten (gevolgen voor de arbeidsmarkt, belastingen, politiek kapitaal). Mijn indruk is dat Martinelli daarbij correct omgaat met verschillen tussen bruto- en netto effecten, wat we helaas soms missen in andere studies.
Onontkoombaar punt bij dit soort exercities is dat men parameters moet ontlenen aan de huidige situatie en daar dus ook niet ver van af kan wijken. Het leidt dan ook tot een zeker pessimisme over de haalbaarheid van het basisinkomen. Dat blijkt ook uit de zoektocht van de auteur naar andere financieringsbronnen dan loon- en inkomstenbelasting, waarbij slechts heel lage bedragen als optie uit andere financieringsbronnen worden aangereikt. Heel vreemd is daarbij een passage in hoofdstuk 3: “We laten het idee om verbruiksbelastingen te gebruiken om een basisinkomen te financieren buiten beschouwing op grond van het feit dat dergelijke belastingen meestal regressief zijn, wat niet strookt met de redenen om een ubi in te voeren.” Dat verbruiksbelastingen meestal regressief zijn, geldt in elk geval niet voor Nederland. BTW en accijnzen zijn relatief even hoog voor grote uitgaven als voor kleine uitgaven. Het lijkt alsof de gekozen aanpak de creativiteit voor andere oplossingen niet stimuleert!
Het rapport van Martinelli is voor de lopende discussie ook belangrijk omdat het uitgebreid ingaat op wat soms het trilemma wordt genoemd. In hoofdstuk 2 benoemt de auteur de volgende ubi-doelstellingen:
- De drastische vereenvoudiging van bestaande regels en voorwaarden, zowel om administratieve kosten te besparen als – wellicht nog belangrijker – de psychologische belasting en het stigma te verminderen veroorzaakt door de ingewikkelde en opdringerige regels en voorwaarden van het huidige sociale stelsel;
- Een uitgebreidere dekking van de bevolking, en dus effectievere verlichting van armoede en hogere niveaus van inkomenszekerheid;
- De eliminatie (of vermindering) van armoede-, werkloosheids- en bureaucratische vallen, die uitkeringsgerechtigden ervan weerhouden zich bezig te houden met of vorderingen te maken op de arbeidsmarkt.
Het trilemma ontstaat doordat alle uitgevoerde berekeningen aantonen dat het (financieel) volstrekt onhaalbaar is om alle drie de doelstellingen in één enkele regeling te bundelen. Volgens Martinelli zal er dus gekozen moeten worden welke doelen de hoogste prioriteit hebben en welke het meest haalbaar zijn gezien de financiële- en politiek-economische situatie in een land.
Aan het slot van hoofdstuk 5 zegt Martinelli daarover: “Sympathisanten van het basisinkomen moeten gemotiveerd worden door een verlangen om levens te verbeteren, niet door slaafse toewijding aan een abstract idee. Als het zo is dat elementen van het basisinkomen gemakkelijker ten dele gerealiseerd kunnen worden dan als volledig pakket, dan moeten we deze politieke werkelijkheid accepteren.”
Hopelijk maakt dit nieuwsgierig om de komende tijd het hele rapport te bestuderen. Hieronder een overzicht van de hoofdstukken met links naar de webpagina’s.
Reyer Brons, oktober 2018
0. UBI: Introductie en samenvatting; publicatie 21 oktober2018
1. UBI: Beleidsdiscussies; publicatie 23 oktober2018
2. UBI: Een idee waar de tijd rijp voor is?; publicatie 25 oktober2018
3. UBI: Fiscale- en verdelingseffecten; publicatie 27 oktober2018
4. UBI: Gevolgen voor de arbeidsmarkt; publicatie 29 oktober2018
5. UBI: Politieke haalbaarheid en invoeringsvraagstukken; publicatie 31 oktober2018
Hoe wordt tegen het ubi aangekeken in drie invloedrijke politiek filosofische stromingen; publicatie 21 oktober 2018.
Van het vertaalde rapport is een pdf beschikbaar, dat hier gedownload kan worden. Wie een ePub voor zijn of haar e-reader wil, kan een bericht sturen naar de redactie via het contactformulier.
