“Al lijken we de coronasituatie nu redelijk onder controle te hebben, van de economische gevolgen gaan we nog jaren last hebben. Dat komt door ons eigen gedrag. We geven minder geld uit, waardoor de economie in de problemen komt,” aldus het artikel “Beter besteden” van Pepijn van der Gulden dat op donderdag 3 september 2020 verscheen in Quest.
Even verder komt hij met de oplossing: “Als het verminderen van onze uitgaven tot een probleem leidt, dan ligt de oplossing voor de hand: door ons geld weer te laten rollen, moet het goedkomen. Toch?”
“Dat de gedeeltelijke lockdown grote economische effecten zou hebben, was onvermijdelijk”, vertelt Sandra Phlippen, hoofdeconoom bij ABN Amro. De enige manier om tijdens de pandemie gezondheidsrisico’s tegen te gaan, was de economie tijdelijk stil te zetten. Logisch gevolg is dat de economie heel erg is teruggevallen. Al hadden we nog zo graag gewild, we kónden ons geld niet uitgeven. Dat leidde tot grote economische schade, en die halen we niet meer in.
‘Wat je in de komende maanden gaat zien, is dat er een tweede reden bij komt om minder te consumeren. Mensen realiseren zich dat we in een crisis zitten en ze sorteren daarop voor door alvast te gaan sparen.’ Dat is de afgelopen maanden al massaal gebeurd, constateert De Nederlandsche Bank, en dat zal nog wel even doorgaan. Ook bedrijven letten meer op hun financiën: ze wachten met investeringen. Ze zijn onzeker omdat ze niet weten hoe de toekomst eruitziet. Daarom hebben ze liever geld op de bank dan dat ze het uitgeven aan mogelijk riskante groeiplannen.
“Als we onze hand op de knip houden, verkopen winkels minder spullen. De winkel doet minder bestellingen bij leveranciers en heeft net als die leveranciers minder personeel nodig. Als je je baan kwijtraakt, zul je zeker minder uitgeven, waardoor winkels weer minder verkopen. Die moeten misschien nog iemand ontslaan. Zo begint de economie achteruit te hollen. Als die echt op zijn gat ligt, dan ben je blij dat je gespaard hebt in plaats van uitgegeven. Maar die crisis is dus veroorzaakt doordat we zelf met z’n allen op de rem trapten”, aldus de terechte constatering van Pepijn van der Gulden in zijn artikel in Quest.
“Wees kortom verstandig en plunder je spaarrekening. Koop zoveel mogelijk om een crisis te voorkomen. Als iedereen dat doet, komt die dip er niet en hebben we helemaal geen buffers nodig. Het plan klopt, zegt econoom Piet Keizer van de Universiteit Utrecht. Maar alleen als iedereen meedoet”, vervolgt het artikel.
Dat is nu precies waar het om draait. Sandra Phlippen en Piet Keizer hebben gemakkelijk praten, maar niet iedereen kan meedoen, niet iedereen beschikt over voldoende geld om daarmee de economie te kunnen aanjagen. Door het huidige overheidsbeleid verkeert een belangrijk deel van de bevolking zelfs in geldnood met problematische schulden. Om de economie te kunnen stimuleren moeten de burgers kunnen beschikken over voldoende geld.
Artikel 20, eerste lid van onze Grondwet bepaalt: “De bestaanszekerheid der bevolking en spreiding van welvaart zijn voorwerp van zorg der overheid.” Dit cruciale recht voor het leiden van een menswaardig bestaan geldt voor de gehele bevolking, dus ook voor ingezetenen die niet (meer volledig) zelf in hun levensonderhoud kunnen voorzien. De politiek mag de bevolking dit recht niet langer onthouden.
Ook de coronacrisis maakt pijnlijk duidelijk dat de invoering van een universeel basisinkomen (UBI) niet langer kan worden uitgesteld. Mensen moeten sociale zekerheid hebben en een vast inkomen dat hoog genoeg is voor een onbekommerd bestaan. De sociale ongelijkheid wordt als gevolg van het neoliberale overheidsbeleid steeds schrijnender. Het zal mij niet verbazen als het UBI bij de komende Tweede Kamer verkiezingen in maart 2021 bij tal van politieke partijen een prominente plaats op het verkiezingsprogramma gaat innemen.
Joop Böhm
Amersfoort, september 2020.
Afbeelding van jggrz via Pixabay
