De Commissie Borstlap wil in opdracht van de regering naar een “een breed, universeel fundament voor inkomensbescherming van alle werkenden, ongeacht de contractvorm”. Wat is er eenvoudiger dan invoering van een basisinkomen i.p.v. de 50 verschillende inkomensondersteunende maatregelen die we nu kennen.
Dat bepleiten Alexander de Roo ( GroenLinks), Bert Veenstra (PvdA), Emiel Althuis (D66), Robin Fransman (VVD) in een opinie stuk in de Volkskrant op 12 november 2019met als titel Basisinkomen is niet alleen goed voor gezondheid en welzijn, maar ook voor de economie
Hier volgt de tekst van het opiniebericht.
Het gaat goed met Nederland, maar niet met iedereen. Volgens het SCP leven 660.000 landgenoten in armoede waaronder 272.000 onder 18 jaar. Wat betekent dat voor die kinderen is voor hen nog sprake van gelijke kansen? Eenmaal in de bijstand is het moeilijk om eruit te komen. Als je een baan vindt dan is er een gerede kans dat je er netto op achteruit gaat. Sowieso houd je tot aan modaal van iedere extra verdiende euro maximaal één derde euro over als gevolg van alle inkomensafhankelijke toeslagen en belastingkortingen. Een CAO stijging van 3 % verdampt, want die één procent die je overhoudt, verlies je door de inflatie. 60 % van Nederland heeft met deze beruchte armoedeval te maken. Boven modaal houd je van iedere extra euro minimaal 0,5 euro over. Is dat fair?
Er zijn oplossingen: het onvoorwaardelijk basisinkomen of een negatieve inkomstenbelasting. Als je dat vaststelt net boven de armoedegrens kan het vrijwel alle toeslagen en belasting kortingen overbodig maken. Dan is het niet meer nodig je weg te vinden in het woud van de 50 inkomensondersteunende maatregelen. Het basisinkomen is een nieuw Sociaal Contract. Door deze financiële zekerheid krijg je meer vrijheid en kun je je situatie verbeteren. Je betaalt alleen belasting op wat je verdient bovenop het basisinkomen, dus werken loont altijd. Nu loont werken vooral alleen voor 40 % van Nederland met een bovenmodaal inkomen.
Maar zo’n basisinkomen is toch onbetaalbaar? Dat valt mee. Neem bijv. basisinkomen 2.0: iedere volwassene €600, elk huishouden €600 en elk kind €300. Het Nibud heeft berekend dat deze variant €171 miljard kost, maar daarvan wordt €154 miljard direct gedekt door het overbodig worden van vrijwel alle uitkeringen, heffingskortingen, toeslagen en uitvoeringskosten. De €17 miljard die resteert – 2 % van ons BNP – kan gevonden worden door een geringe verhoging van de tarieven van de hoogste inkomensschijf, de vermogensrendementsheffing, de vennootschapsbelasting en/of door een CO2 heffing en afschaffing van de premiegrens voor de volksverzekeringen.
Inkomens tot twee maal modaal gaan er op vooruit. Hogere inkomens betalen in feite hun basisinkomen terug. Uit diverse experimenten blijkt dat het basisinkomen positief is voor geluk, de gezondheid en het welzijn van mensen zonder dat dit ten koste gaat van arbeidsinzet en productiviteit. Leven van alleen een basisinkomen is een heel sober bestaan, alle reden om er bij te gaan werken wat dan altijd lonend is.
De overheid wordt efficiënter, want allerlei uitvoerende taken vervallen of worden simpeler. Vaststellen wie recht heeft op een basisinkomen is heel eenvoudig. De voortslepende problemen bij de belastingdienst zijn ook uit de wereld, want het hele stelsel wordt veel eenvoudiger. Tevens worden mensen niet onnodig de schulden ingedreven vanwege het moeten terugbetalen van toeslagen.
Wat voor effect gaat het basisinkomen hebben op de economie? De lagere inkomensgroep krijgt meer inkomen en dat stimuleert de economie. De koopkracht neemt duidelijk toe. Het probleem van het al 40 jaar stagnerend besteedbaar inkomen van huishoudens wordt opgelost. De minimumlonen kunnen lager of zelfs afgeschaft als het basisinkomen hoog genoeg is. Hierdoor wordt het aantrekkelijker om mensen in dienst te nemen. Verdere globalisering, robotisering en digitalisering zijn de nieuwe economische realiteit en dat vereist meer flexibiliteit wat betreft ons werk en de benodigde kennis. Het basisinkomen faciliteert dat, want je kunt makkelijker ontslag nemen en je omscholen op weg naar een betere baan of beginnen als ondernemer. Kortom de hoogste tijd voor de politiek om serieus met het basisinkomen aan de slag te gaan.
Op de VBi-site is dit besproken (Standaardtoelagen en vlaktaks, een goede stap naar basisinkomen?).
Zie ook 5 benaderingen van basisinkomen en een eenvoudig belastingstelsel – het kan wel!
