De linkse sociaaldemocraat Gerard Bosman bepleit een zekerheidsinkomen als belangrijk element voor een solidair en rechtvaardig Nederland . Het eind van deze zin (zonder het vraagteken) is de ondertitel van het boek van hem Over de maakbaarheid van gedurfde ideeën . 
Hij is de oprichter van Linksom!, een netwerk in de PvdA, die de PvdA naar links wil trekken. Inmiddels is hij ook lid van GroenLinks.
Zijn ideeën draagt hij ook uit op zijn eigen website[1] en recent op een conferentie in Nieuwegein over Gedurfde ideeën over armoedebestrijding.
Wat zijn de het belangrijkste zaken in de betogen van Gerard?
Scherpe analyseert hij de extreme en groeiende ongelijkheid in Nederland. Daar zit voor ons niets nieuws bij. Welke antwoorden formuleert hij?
Zijn belangrijkste antwoord is een terugkeer naar een politiek van volledige werkgelegenheid. ‘ Werk is zoveel meer dan inkomen” is zijn adagium. Met een injectie van 15 miljard wil hij 300.000 banen scheppen in de zorg, het onderwijs, politie etc. Na 40 jaar neoliberaal uitkleden van de publieke sector is zo’n impuls hard nodig en op links niet omstreden. Ook rechtse partijen staan nu open voor herstel van de publieke sector.
Wel omstreden is zijn pleidooi voor basisbanen, om iedereen die wil aan een baan op minimumloon te helpen. Ze mogen geen regulier werk verdringen. Ooit waren er bijna 50.000 Melkert banen. Maar de uitstroming naar regulier betaald werk was erg laag en het Balkende I maakt een einde aan deze ‘kunstbanen’ zoals rechts dit noemt. De PvdA wil 100.000 basisbanen. Dat kost circa € 4 miljard volgens het CPB.
En het schiet natuurlijk niet heel erg op met maar 100.000 banen, op weg naar volledige werkgelegenheid.[2]
Zekerheidsinkomen is zijn nieuwe linkse verhaal.
“ De bijstand en de Wajong vervangen door een Zekerheidsinkomen. Een nieuw inkomensvangnet voor iedereen die minder verdient van het sociaal minimum”.
Desgevraagd legt Gerard uit dat het Zekerheidsinkomen ten minste € 1.340 per maand bedraagt per individu. Alle verplichtingen uit de Participatiewet 
worden afgeschaft. Geen sollicitatieplicht. Alleen toets op inkomen.
Daarnaast houdt Gerard de huurtoeslag in aangepaste vorm overeind. Dat is hard nodig, want de zorgtoeslag verdwijnt. Een alleenstaande in de bijstand ontvangt per 1 januari 2023 ongeveer € 1.200 per maand (minimumloon en alle uitkeringen gaan 10 % omhoog) plus € 150 zorgtoeslag. Tezamen is dat € 1.350.
Het Zekerheidsinkomen wordt dus ongeveer even hoog als de bijstand voor een alleenstaande.[3]
Belangrijk is dat er bij het zekerheidsinkomen geen sprake is van andere voorwaarden dan een toets op inkomen en vermogen. Geen sollicitatieplicht etc. Ook zijn er beperkte mogelijkheden om wat bij te verdienen. Het zekerheidsinkomen is een zeer regelarme vorm van bijstand.
Toch overtuigt het pleidooi voor een Zekerheidsinkomen plus huurtoeslag mij niet. Ik zie praktische problemen en een meer principieel bezwaar.
De uitvoering van het zekerheidsinkomen ligt niet bij de gemeenten, maar bij de SVB. Die moet wel informatie krijgen over de inkomenspositie van de belastingdienst. Waarom deze extra schakel?
Met name mensen met kleine baantjes en/of veel verschillende werkgevers moeten vaak met de belastingdienst communiceren, is dat niet vragen om problemen?[4]
Ook het overeind houden van de huurtoeslag (zij het in aangepaste vorm) betekent dat het stelsel knap ingewikkeld blijft.
Mijn principiële punt is door de sterke focus op armoedebestrijding de effecten op de arbeidsmarkt onderbelicht blijven De armoedeval aan de onderkant wordt nog erger wordt dan nu. Het wordt nog moeilijker voor de bijna 1 miljoen mensen in de bijstand of de Wajong om betaald werk te vinden waar ze netto financieel beter van worden.
Gerard biedt beperkte ruimte voor bijverdienen (deels tijdelijk), maar dat helpt maar een beetje terwijl er een groot risico is op een bureaucratische uitvoering.
De verdiencapaciteit van deze groep is laag en voor werkgevers is het duur om deze mensen in dienst te nemen.
De kans dat mensen (werknemers en werkgevers!) hieraan willen ontsnappen door zwart werk is behoorlijk groot.
Toch liever beginnen met gedeeltelijk basisinkomen
Een gedeeltelijk basisinkomen van zeg € 1.000 per maand voor een alleenstaande geeft veel meer kansen op betaald werk voor de onderkant van de arbeidsmarkt. Zeker als je dat combineert et het idee van oud PvdA Minister voor Sociale Zaken Marcel van Dam om het minimumloon te verlagen met hetzelfde bedrag als doet gedeeltelijk basisinkomen.[5]
Het minimumloon wordt in 2023 volgens plan € 1.934 per maand. Als we dat verlagen tot € 934 per maand dan wordt het stukken aantrekkelijker voor werkgevers om mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt in dienst te nemen. Immers het bruto loon dat zij moeten betalen wordt meer dan de helft lager dan nu.
Gerard ziet niets in een basisinkomen, omdat hij het belang van betaald werk niet wil relativeren. Maar dat is een misverstand. Betaald werk blijft belangrijk ook in een maatschappij met een basisinkomen. Alle experimenten wijzen uit dat het overgrote deel van de mensen betaald blijft werken. Door een basisinkomen zullen meer mensen aan de onderkant betaald werk vinden, omdat de armoedeval veel kleiner wordt.
Gerard heeft veel meer te vertellen. Over schulden problematiek… Kost € 11 miljard per jaar en het werkt niet. Of over een goed en eerlijk pensioen. Over betaalbaar wonen. Beter onderwijs en goede zorg. Maar die voorstellen zijn minder omstreden in linkse kringen.
Alexander de Roo, november 2022
Het boek van Gerard is o.a. te koop bij bol.com (EAN: 9789090351094) en tevens te bestellen via de website van Gerard.
Boek liever gratis downloaden? Klik HIER.
Op de website van Linksom staan een aantal video-impressies van de armoedeconferentie in Nieuwegein.
Update december 2023: Zie een uitwerking van het zekerheidsinkomen door Gerard Bosman in De Participatiewet moet niet worden gewijzigd, maar vervangen worden door fundamenteel andere regeling.
[1] Zie bijvoorbeeld zijn Noodplan armoedecrisis 2022-23, september 2022.
[2] In de recente voordracht in Nieuwegein lijkt Gerard met de volgende tekst op een sheet, het nut van basisbanen tocht wat te relativeren: Basisbaan geeft geen inkomensvangnet. Voor degenen die niet kunnen werken een probleem. Contraproductieve en dure dwang blijft in stand. Voor velen geen aanlokkelijk perspectief.
[3] In de map van de conferentie in Nieuwegein wordt een bedrag van circa € 1.528 genoemd.
[4] In 
deze benaderig speelt het doenvermogen van burgers een grote rol. Die term is gebaseerd op WRR (2017): Weten is nog geen doen. Een realistisch perspectief op redzaamheid. Naast denkvermogen moeten mensen ook over doenvermogen beschikken om redzaam te zijn. De WRR is daar niet optimistisch over.
[5] Bron pagina 335 Marcel van Dam, Niemands land – Biografie van een ideaal
